Atatürk’ü Çocuklara Nasıl Anlatmalı?
Atatürk’ü kalbinde yaşatan çocuklara değil, izinden gidecek olanlara ihtiyacımız var.
…
Bir masal kahramanının destanıydı bize anlatılan ve biz de hep aynı cümlelerle ezber ettik. Hepimiz önce resimleriyle tanıdık onu. Adına yazılmış şiirler, şarkılar öğrendik sonra.
Resimlerini, heykellerini ilahlaştırdık, çoğu zaman gerektiği için saygı duyduk anıtının önünde, gerektirdiği için astık duvarımıza resmini…
Sınavda çıkması muhtemel sorular üzerine öğrenmeye zorlandık yaşamını, yapıtlarını, yaşattıklarını…
Ne zaman ki onu yapıtlarıyla olumsuz yargılayan, kişiliğine, yaşam biçimine, özeline yani insani vasıflarına yönelik değerlerini karalamaya çalışan zihniyetlerle karşılaştık, işte o zaman anlamaya başladık gerçek değerini. Çünkü o zaman gerçek manada nedenini, niçinini sorgulamaya başladık.
Eleştirilebilir olduğunu kavrayabilmek bile attığımız en büyük adımdı. Aslında onu tartışmaya açan bu zihniyete de çok şey borçluyuz o yüzden. Ama ne söylediğinden bihaber, iddiasının altını dolduramayacak kişilerden içi boş ifadeler, hakaretler duymak hepimizi son derece rahatsız ediyor.
İşte tam da bunun için, tüm bunların karşısında bizi güçlü kılacak tek şey onu, doğru ve tüm gerçekliğiyle tanımaktan geçiyor.
Bizler aldığımız ezberci tarih eğitimiyle, önceki neslin öğretileriyle bu konuda ne yazık ki hep yanlış yönlendirildik.
Peki çocuklara Atatürk’ü nasıl anlatmalı?
Son sözü, hakimiyeti, iradeyi, saltanatın altın varaklı saraylarından alıp, halkın eline verdiğini çocuklara nasıl anlatmalı? Köylüye niçin milletin efendisi dediğini, kocasının ardında yürüyen, söz hakkı tanınmayan, babasının iradesinden çıkamayan ‘Kadın’ı nasıl baş tacı ettiğini, bir ağaç için koskoca bir binayı nasıl taşıttığını, sanata ve sanatçıya verdiği önemi, hürriyeti, bağımsızlığı, özgür iradeyi sonsuz bir güvenle milletine sunan Mustafa Kemal’i tanımaya çocuklarımız nereden başlamalı?
Çocuk Mustafa’dan mı, başarılı komutandan mı?
Kızım ilk olarak okul öncesi dönemde fotoğraflarıyla, adına yazılmış şiirlerle, kısa yaşam öyküsüyle tanıdı Mustafa Kemal Atatürk’ü. Ve ulusal kurtuluş mücadelesinde başkomutanlığının yanı sıra, keskin zekası, ileri görüşlülüğünü evrensel barışa adanmış hayatını, insan ve doğa sevgisini, insani yönleriyle aktarmaya başlamıştım ki, okul hayatına başladığı anda ‘O yurdumuzu düşmanlardan kurtardı’ , ‘Ölmedi kalbimizde yaşıyor’ gibi kalıplaşmış cümleleri tekrar eder oldu.
Ne yapmalı, nasıl bir yol izlemeliyiz ki bu ezberi bozalım?
Çocuklarımız Atatürk’ü yalnızca kalbinde taşıyanlardan olmasın.
Çocuklarımız sürekli olarak olumlu soyut yaklaşımlarla pekiştirilen Atatürk sevgisini, ilerleyen yıllarda olumsuz fikirleri karşısına aldığında yaşayacağı bu körü körüne bağlılıkla sağlıklı değerlendirme yapamayacak, inandıklarının arkasında sağlam bir dayanak bulmakta zorlanacaktır.
Ne yazık ki bunun sonuçlarının nelere mal olduğunu, tarihsel bağlardan uzak, içi boş, fanatik Atatürk sevdalılarının, siyasal kavramından uzak, anlamından öte faşizan bir milliyetçilik anlayışıyla kültürel mirasımızı nasıl yerle yeksan ettikleri ortada.
Ben de bu evrede ilköğretim çağındaki çocuklara kuşkuya yer bırakmadan, soyut kavramlardan uzak, tarihi daha somut algılayabilecekleri, Atatürk’ü insani vasıflarıyla aktaran yayınların arayışı içine girdim.
İşte çocuklarımıza kaynaklık edecek eserlerden derlediğim liste;
Dikkatimi çeken ilk kitaplar çocuk kitapları yazarı Sevgi Tanrısever’in kaleme aldığı yayınlar oldu. ‘Atatürk Çocuk Olmuş’, ‘Arkadaşım Atatürk’ gibi çok sayıda kitap kaleme almış Tanrısever’in ayrıca bu kitaplarda dedesi ve babasının 1. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı gazisi olduğu için kurgusunda onlardan dinlediği anıların da etkisi büyük.
***
📷
Çocuk kitapları denince akla ilk gelen isimlerdendir Muzaffer İzgü. Ayrıca eşsiz eserleriyle bizim kuşağın hayal dünyasına da katkıları büyük. Yakın zamanda büyük üzüntüyle ebediyete uğurladığımız üstadı rahmetle anıyoruz.
Ben Çocukken: 1-Atatürk’ü Gördüm: İzgü’nün çocukluğuna dair renkli ve ilginç anılarının yer aldığı ve altı öyküden oluşan bir dizi.
***
📷
Hayatını Atatürk ile ilgili araştırmalara adamış olan Turgut Özakman’ın yazdığı Dersimiz Atatürk; Atatürk’ün hayatı, zaferleri, devrimleri ve Türkiye cumhuriyet tarihi ile ilgili rehber bilgiler içeriyor.
İlkokul 5. sınıfta okuyan öğrencilerin Atatürk’ü daha iyi anlamaları için verilen bir ödev ile başlayan öykü, içerdiği bilgilerle eşsiz bir bilgi kaynağı. Aynı zamanda bu eser aynı adla sinemaya uyarlanmış, 2010 yılında vizyona girmişti.
***
📷
Atatürkçü düşüncenin önemli isimlerinden Prof. Dr. Toktamış Ateş’in Atatürk hakkında kızıyla diyaloglarının yer aldığı ‘Benim Atatürk Kitabım’ da bu anlamda çok özel bir eser.
📷
Süleyman Bulut, Büyük Atatürk’ten Küçük Öyküler’ de farklı yazarların Atatürk’e dair tanıklıklarını bir araya getiriyor. Atatürk’ün hayvan ve doğa sevgisi, nüktedanlığı, kararlılığı, merhameti karşımıza çıkıyor; onu bir imge olmaktan çıkarıp kanlı canlı bir insana dönüştürüyor. Aynı zamanda kurtuluş Savaşı ve devamındaki süreçte yaşananları anlamaya yardımcı oluyor.
***
📷
Levent Gönül, Çocuklar İçin Atatürk ile Felsefe, çocukların Atatürk hakkında öğrendikleri bilgileri bir akıl süzgecinden geçirerek yorumlamalarını, çözümleyici bir bakış açısı kazanmalarını amaçlıyor. Atatürk’e, Kurtuluş Savaşı’na ve Cumhuriyet’e dair felsefî bakış açıları ile tartışıp yorumlar kazandırmayı, Atatürk’ün dünyasını çocuklara özümsetmeyi amaçlıyor. Yazarın dediği gibi: Düşünmeyi öğretmediğiniz bir çocuğa Atatürk’ü anlatamazsınız.
***
İncilâ Çalışkan’ın kaleminden, ‘Altın Saçlı Deniz Gözlü Çocuk’; Okul öncesi dönem çocuklarının somut algı dönemine uygun resimlerle desteklenmiş bu kitapta çocuklar, küçük Mustafa’nın çocukluk dönemine gidecekler, altın saçlı, mavi gözlü bu ışıltılı çocukla aralarında güçlü bir özdeşlik ve gönül bağı kuracaklar.
***
📷
Aytül Akal’ın ‘Atatürk Olmak’ eseri de yine okul öncesi dönemde çocukların rol model arayışında Atatürk’ün belirleyici özellikleri üzerinde duruyor.
📷
Bununla birlikte İlköğretim çağındaki altmış kadar çocukta Atatürk algısını araştıran bir tezden doğan ve Bilgi Üniversitesi’nden Esra Elmas imzasını taşıyan “Sevgili Atatürkçüğüm” de çocuklara dayatılan dogmatik korku üreten tarih anlayışına karşı sorgulamanın önüne geçen nedenleri, dünyadaki benzer modelleriyle karşılaştırıyor.
📷
Adnan Binyazar, ‘Atatürk Anlatıyor’; Mustafa Kemal Atatürk’ün kendi dilinden öyküsü anlatılıyor. Sarışın, mavi gözlü bir çocuk. Zarif, iyi yürekli. Öylesine özgürlük tutkunu ki, dayısının tarlasında kargaları kovmakla başladığı işi ömrünce sürdürüyor. Sonunda işgalci gerçek kargaları yurdumuzdan kovuncaya değin neredeyse soluk almadan savaşıyor.
📷
Sevgi Özel, Benim Atatürküm; Gülen, ağlayan, zeybek oynayan, dans eden, halkı düşünen, doğaya tutkun Mustafa Kemal’in, düşünceleri, sevinci, coşkusu ve çok özel fotoğraflarla yaşamına yansıyanlara yer veriliyor.
***
Kültür Bakanlığı Çocuk Romanı Başarı Ödülü’nü almış olan ‘Ben Mustafa Kemal’ (Aydoğan Yavaşlı) ;
Ulusal Kurtuluş Savaşı yıllarını konu edinen bu kitapta Mustafa Kemal kendisini ve mücadele arkadaşlarını anlatıyor: Çocukluğunu, gençliğini, arkadaşlarını, mücadelesine temel olan düşünceyi açıklıyor.
İşgale uğrayan yurt topraklarında, askeri başarıların yanı sıra toplumsal yaşamda da hangi koşullarda neyi nasıl yaptığını bize duru ve yalın bir dille, roman tadında aktarıyor.
Cumhuriyetimizin kurucusu Mustafa Kemal ATATÜRK’ün aramızdan ayrılışının 79. yılında onu sonsuz şükran, derin minnet duygularımızla ve saygıyla anıyoruz.
Biz şanlı nice zaferler ve devrimler sonunda hakkımız olan egemenliği kazanmış şanslı bir milletiz.
Savaşı bir cinayet olarak gören başkomutanın, evrensel barış çabalarını, keskin öngörüsüyle diplomatik zaferlerin ardındaki kararlılığını, devrimlerini, ideallerini, sanatın ışığında bilimsel düşünceyi hayatına rehber edinmesini model alan gençler, emanetine sahip çıkacaktır …
BİLLUR OCAK
renk22.wordpress.com 